Η εγχείρηση έχει σκοπό την παράκαμψη (bypass) των στενώσεων των στεφανιαίων αρτηριών με τη χρήση μοσχευμάτων που έχει ο ασθενής. Τα μοσχεύματα που χρησιμοποιούνται είναι αρτηριακά και φλεβικά.

Αρτηριακά μοσχεύματα είναι οι δύο έσω μαστικές αρτηρίες (αριστερή και δεξιά), που βρίσκονται στην περιοχή του θώρακα δίπλα από το στέρνο, η κερκιδική αρτηρία και η γαστροεπιπλοïκή αρτηρία. Ως φλεβικό μόσχευμα χρησιμοποιείται κυρίως η μείζων σαφηνής φλέβα από τα κάτω άκρα.

Η έσω μαστική αρτηρία είναι το καλύτερο μόσχευμα με βατότητα πάνω από το 95%τη 10ετία. Η ιδιότητα αυτή οφείλεται στην προστασία που παρέχει το ενδοθήλιο της αρτηρίας αυτής από τη δημιουργία αθηρωματικής πλάκας. Η αριστερή έσω μαστική αρτηρία στις περισσότερες εγχειρήσεις παράκαμψης των στεφανιαίων συρράπτεται στον πρόσθιο κατιόντα κλάδο, που είναι το κύριο αγγείο αιμάτωσης του μυοκαρδίου και θεωρείται η καλύτερη και ασφαλέστερη επαναιμάτωση της καρδιάς. Και η δεξιά έσω μαστική αρτηρία έχει τα πλεονεκτήματα που αναφέραμε ως αρτηριακό μόσχευμα και ακολουθούν η κερκιδική και η γαστροεπιπλοϊκή αρτηρία. Τα φλεβικά μοσχεύματα χρησιμοποιούνται για αναστόμωση σε στεφανιαίες αρτηρίες μικρότερης σημασίας με βατότητα περίπου 60% στη 10ετία. Η τεχνική που ακολουθείται κατά την εγχείρηση παράκαμψης των στεφανιαίων είναι με υποστήριξη ή όχι της εξωσωματικής κυκλοφορίας.

Η εξωσωματική κυκλοφορία αντικαθιστά τη λειτουργία της καρδιάς και των πνευμόνων κατά τον κύριο χρόνο της επέμβασης, όπου η καρδιακή λειτουργία σταματά για να γίνουν λεπτοί χειρουργικοί χειρισμοί σε αναίμακτο πεδίο. Η καρδιακή παύση γίνεται κυρίως με υψηλό διάλυμα Κ+ και η καρδιακή λειτουργία επανέρχεται μετά το τέλος του χειρουργικού αυτού χρόνου. Στη φάση αυτή υπάρχουν διάφορες μέθοδοι καρδιοπροστασίας, ενώ η προστασία του υπόλοιπου οργανισμού γίνεται με τη μηχανή της εξωσωματικής κυκλοφορίας.

Η εγχείρηση χωρίς εξωσωματική κυκλοφορία ενδείκνυται κυρίως όταν υπάρχει αυξημένος κίνδυνος εγκεφαλικών επεισοδίων, όπου υπάρχει σοβαρή ασβέστωση της ανιούσας θωρακικής αορτής, ή σε περιπτώσεις ιδιαίτερης επιβάρυνσης της καρδιακής λειτουργίας, σοβαρών αναπνευστικών, νεφρικών ή ηπατικών προβλημάτων.

Μετά το τέλος της εγχείρησης ο ασθενής μεταφέρεται στη Μονάδα Εντατικής Θεραπείας, όπου σε λίγες ώρες ξυπνάει και αποσυνδέεται από τον αναπνευστήρα. Υπάρχει εντατική παρακολούθηση της καρδιάς και των υπολοίπων ζωτικών συστημάτων για 1 – 2 24ωρα συνήθως, μετά τα οποία ο ασθενής μεταφέρεται στο θάλαμο νοσηλείας. Γίνονται συχνές αιματολογικές εξετάσεις, εξετάσεις πηκτικότητας, ακτινογραφία θώρακος και ηλεκτροκαρδιογράφημα. Τοποθετούνται παροχετεύσεις (σωλήνες) στο τραύμα, που αφαιρούνται την πρώτη ή δεύτερη μετεγχειρητική ημέρα. Δεν υπάρχουν ιδιαίτερα προβλήματα πόνου στο θώρακα και αν υπάρξουν αντιμετωπίζονται εύκολα, με αναλγητικά φάρμακα. Ο φυσιοθεραπευτής βοηθάει τις πρώτες μέρες για την καλύτερη λειτουργία του αναπνευστικού και την κινησιοθεραπεία.

Η κινητοποίηση είναι σταδιακή και μετά από μία εβδομάδα περίπου νοσηλείας, ο ασθενής είναι σε κατάσταση να επιστρέψει σπίτι του.

Η μετεγχειρητική αποκατάσταση μετά την έξοδο του ασθενούς από την κλινική γίνεται σταδιακά και συνήθως ολοκληρώνεται πλήρως τον πρώτο μήνα.

Από τις πρώτες ημέρες αρχίζει καθημερινή αερόβια άσκηση με περπάτημα που αυξάνεται σταδιακά με σκοπό να γίνονται 3 – 4 km την ημέρα σε ένα μήνα από την έξοδο. Οι οδηγίες αυτές εξατομικεύονται και εξαρτώνται από την πρότερη κατάσταση του ασθενούς, καρδιολογική και γενική.

Δίνονται οδηγίες για:

• >Υγιεινή διατροφή (αποφυγή ‘’κακών’’ λιπαρών ουσιών).
• >Επαρκή ενυδάτωση (εκτός αν υπάρχουν αντίθετες ιατρικές οδηγίες λόγω καρδιακής ανεπάρκειας).
• >Σωματική υγιεινή. Οι τραυματικές επιφάνειες θεωρούνται σαν κλειστό δέρμα μετά την έξοδο από την κλινική και δεν υπάρχει πρόβλημα χρήσης νερού και σαπουνιού.
• >Αποφυγή άρσης και μικρού βάρους τις πρώτες μέρες.
• >Αποφυγή οδήγησης περίπου για ένα μήνα, μέχρι την πλήρη επάνοδο των αντανακλαστικών και της καλής γενικής κατάστασης.
• >Σεξουαλική δραστηριότητα συνήθως μετά τον πρώτο μήνα ή με ιατρική συνεννόηση.
• >Επάνοδος στην εργασία σταδιακά μετά τον πρώτο μήνα ή αργότερα εάν υπάρχει σωματική κόπωση, ανάλογα με την κάθε περίπτωση ή τις ιατρικές οδηγίες.

Η μετεγχειρητική παρακολούθηση γίνεται από τον θεράποντα καρδιοχειρουργό ή καρδιολόγο αρχικά σε μία εβδομάδα, ένα μήνα και ανάλογα με τη βαρύτητα της νόσου σε αραιότερα χρονικά διαστήματα. Η φαρμακευτική αγωγή ρυθμίζεται στις πρώτες επισκέψεις και γίνεται ο απαραίτητος έλεγχος (ηλεκτροκαρδιογράφημα, ακτινογραφία θώρακος, Triplex καρδιάς και αιματολογικές εξετάσεις).

Η αποκατάσταση είναι ταχύτερη και πιο εύκολη σε μικρότερες ηλικίες και εξαρτάται από τη γενικότερη προσωπικότητα του ασθενούς, όσον αφορά στην τήρηση των ιατρικών οδηγιών και φυσικά από τη σωματική άσκηση και την ύπαρξη ή όχι άλλων συστηματικών νόσων. Η επάνοδος της καρδιακής λειτουργίας εξαρτάται από την προεγχειρητική της κατάσταση και το μέγεθος της αναστρεψιμότητας της βλάβης.

Η επιβίωση μετά από εγχειρήσεις παράκαμψης στεφανιαίων είναι:

1ος μήνας 98%

1ο έτος 97%

5ετής 92%

10ετής 81%

Η βατότητα της αριστερής έσω μαστικής αρτηρίας ως μόσχευμα στον πρόσθιο κατιόντα κλάδο είναι πάνω από 95% τη 10ετία και των δύο έσω μαστικών αρτηριών πάνω από 90%. Τα αποτελέσματα αυτά είναι τα καλύτερα από άλλες θεραπευτικές μεθόδους, όταν υπάρχει σοβαρή στεφανιαία νόσος τριών κυρίων αγγείων και νόσος του κυρίου στελέχους της αριστερής στεφανιαίας αρτηρίας.

Η εγχείρηση που γίνεται με χρήση των αρτηριακών μοσχευμάτων έχει τα καλύτερα αποτελέσματα ως προς την υποτροπή μειζόνων καρδιακών προβλημάτων ή ανάγκης επανεπέμβασης, σε σχέση με τη συντηρητική αντιμετώπιση ή την αγγειοπλαστική – stents.